2000 – డాట్‌కామ్ బబుల్ పేలుడు: ఇంటర్నెట్ కలల తుఫాన్

1990ల చివరలో ఇంటర్నెట్ ప్రపంచం కొత్త అవకాశాల తలుపులు తెరిచింది. అమెరికా, యూరప్ మార్కెట్లలో డాట్‌కామ్ కంపెనీలు ఒక్కసారిగా వెలుగులోకి వచ్చాయి. “.com” అన్న సఫిక్స్ ఉన్న ఏ కంపెనీ అయినా పెట్టుబడిదారుల కలల వేదిక అయింది. స్టాక్ మార్కెట్‌లో IPOల హడావుడి, పెట్టుబడిదారుల ఉత్సాహం — ఇవన్నీ ఒక కృత్రిమ బబుల్‌ను సృష్టించాయి.

ఇంటర్నెట్ కలలు – బబుల్ నిర్మాణం

1995 నుండి 2000 మధ్యకాలంలో:

• Nasdaq సూచీ 1000 పాయింట్ల వద్ద నుంచి 5000 పాయింట్లకు ఎగబాకింది.

• చిన్న స్టార్టప్‌లు కూడా IPO తెచ్చి మిలియన్ల డాలర్లు సేకరించాయి.

• “ప్రాఫిట్ లేదు, భవిష్యత్తు ఉంది” అనే లాజిక్ మీదే కంపెనీలు షేర్లు అమ్మాయి.

• పెట్టుబడిదారులు ప్రాఫిట్ అండ్ లాస్ చూడకుండా, “ఇది డాట్‌కామ్ కంపెనీ కాబట్టి పెరుగుతుంది” అన్న అంధ విశ్వాసంతో డబ్బులు పోశారు.

ఈ విధంగా మార్కెట్‌లో బబుల్ balloon లాగా పెద్దది అవుతూ వచ్చింది.

2000 – బబుల్ పేలుడు

2000 మార్చి నాటికి Nasdaq గరిష్టాన్ని తాకింది. కానీ అక్కడి నుండి నిజమైన పరీక్ష మొదలైంది.

• ఇంటర్నెట్ కంపెనీలకు లాభాలు లేవు అని బయటపడింది.

• కొందరు కంపెనీలు పూర్తిగా దివాళా తిన్నాయి.

• పెట్టుబడిదారులలో పానిక్ మొదలైంది.

• 2000 మార్చి నుండి 2002 వరకు Nasdaq 5000 పాయింట్ల నుండి 1200 స్థాయికి కుప్పకూలింది.

అంటే, దాదాపు 78% విలువ పోయింది.

ప్రపంచ మార్కెట్లకు ప్రభావం

• అమెరికా టెక్నాలజీ రంగం ఒక్కసారిగా కుదేలైంది.

• వేలాది డాట్‌కామ్ స్టార్టప్‌లు మూతబడ్డాయి.

• మైక్రోసాఫ్ట్, సిస్కో, అమెజాన్ వంటి పెద్ద టెక్ కంపెనీలు కూడా 70–80% వరకు విలువ కోల్పోయాయి.

• కానీ లాభదాయకమైన, బలమైన బిజినెస్ మోడల్ ఉన్న కంపెనీలు (ఉదా: Amazon, eBay, Google) ఈ సంక్షోభాన్ని తట్టుకుని, తర్వాత గ్లోబల్ జెయింట్స్‌గా ఎదిగాయి.

ఇన్వెస్టర్లకు పాఠాలు

డాట్‌కామ్ బబుల్ ఒక ముఖ్యమైన పాఠం నేర్పింది:

• కొత్త టెక్నాలజీ అంటే ఎప్పుడూ విజయమే కాదు.

• హైప్ (hype) మీద మాత్రమే పెట్టుబడి పెడితే చివరికి నష్టం తప్పదని నిరూపించింది.

• ప్రాఫిట్స్, రెవెన్యూ, బిజినెస్ మోడల్ — ఇవన్నీ విశ్లేషించిన తర్వాతే పెట్టుబడి పెట్టాలి.

• డైవర్సిఫికేషన్ (diversification) తప్పనిసరి.

తర్వాతి మార్పులు

ఈ క్రాష్ తర్వాత పెట్టుబడిదారులు మరింత జాగ్రత్తగా వ్యవహరించడం మొదలుపెట్టారు.

• వెంచర్ క్యాపిటల్ ఫండ్స్ ఇన్వెస్ట్ చేసే ముందు స్టార్టప్‌లను గట్టిగా పరిశీలించాయి.

• Nasdaq లో లిస్టింగ్ రూల్స్ కఠినతరం అయ్యాయి.

• దీర్ఘకాల పెట్టుబడులు మాత్రమే మళ్లీ నమ్మకం సంపాదించాయి.

FinViraj.com ప్రత్యేక గమనిక

2000 డాట్‌కామ్ బబుల్ పేలుడు ఇన్వెస్టర్లకు ఒక reality check. కొత్త టెక్నాలజీ ఎంత ఆకర్షణీయంగా ఉన్నా, బలమైన బిజినెస్ మోడల్ లేకపోతే పెట్టుబడులు బూడిద అవుతాయని ఈ సంఘటన నిరూపించింది.

ఇలాంటివే మరిన్ని స్టాక్ మార్కెట్ చరిత్రలోని సంఘటనలు, క్రాష్‌ల విశ్లేషణలు, ఇన్వెస్టర్లకు ఉపయోగపడే పాఠాలు మీరు మా వెబ్‌సైట్‌లో చదవవచ్చు FinViraj.com

FinViraj.com తరఫున స్టాక్ మార్కెట్ మెంటర్ Fin Viraj ఈ విశ్లేషణ అందించారు.

ప్రూఫ్ & రిఫరెన్స్ లింక్స్

• Federal Reserve History – The Dotcom Bubble

• Investopedia – Dotcom Bubble

• Wikipedia – Dotcom Bubble