2008 – లెహ్మాన్ బ్రదర్స్ కుప్పకూలిన రోజు: ప్రపంచాన్ని కుదిపిన ఆర్థిక సంక్షోభం

2008 సెప్టెంబర్ 15 — ఆర్థిక చరిత్రలో నల్ల అక్షరాలతో నిలిచిపోయిన రోజు. అమెరికాలోని 158 ఏళ్ల పాత ఇన్వెస్ట్‌మెంట్ బ్యాంక్ Lehman Brothers ఒక్కరోజులో దివాళా తీసింది. 600 బిలియన్ డాలర్లకు పైగా అప్పులు తీర్చలేకపోయిన ఈ బ్యాంకు కుప్పకూలిపోవడం, ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థను కుదిపేసింది.

📉 సంక్షోభానికి దారితీసిన నేపథ్యం

2000లలో అమెరికాలో హౌసింగ్ బూమ్ ఊపందుకుంది.

• బ్యాంకులు గృహ రుణాలు ఇచ్చి మరీ ప్రజలను ఇళ్లు కొనమని ప్రోత్సహించాయి.

• ఆదాయం తక్కువ ఉన్నవారికి కూడా “subprime loans” ఇచ్చారు.

• ఈ రుణాలను “mortgage-backed securities (MBS)” పేరుతో పెట్టుబడిదారులకు విక్రయించారు.

కొంతకాలం వరకు ఇల్లు ధరలు పెరుగుతూనే ఉండడంతో అందరికీ లాభమే అనిపించింది. కానీ 2006–07లో గృహధరలు పడిపోవడం మొదలయ్యాక అప్పులు తిరిగి రాకపోయాయి. బ్యాంకుల వద్ద ఉన్న mortgage securities విలువ క్షీణించింది.

⚡ Lehman Brothers Collapse

Lehman Brothers అప్పట్లో అమెరికాలో నాలుగో అతిపెద్ద ఇన్వెస్ట్‌మెంట్ బ్యాంక్.

• బలహీనమైన subprime loans మీద ఎక్కువ పెట్టుబడులు పెట్టింది.

• రుణగ్రాహకులు EMIలు చెల్లించలేకపోవడంతో Lehman వద్ద ఉన్న ఆస్తుల విలువ ఒక్కసారిగా కుప్పకూలిపోయింది.

• 2008 సెప్టెంబర్ 15న Lehman Chapter 11 Bankruptcy ఫైల్ చేసింది.

ఇది అమెరికా చరిత్రలోనే అతిపెద్ద దివాళా కేసు.

🌍 ప్రపంచవ్యాప్త ప్రభావం

Lehman పతనం ఒక్క అమెరికాకే పరిమితం కాలేదు.

• బ్యాంకుల మధ్య నమ్మకం పూర్తిగా కోల్పోయింది.

• ప్రపంచ స్టాక్ మార్కెట్లు ఒక్కసారిగా పడిపోయాయి.

• ట్రిలియన్ల డాలర్ల పెట్టుబడులు నష్టపోయాయి.

• అనేక కంపెనీలు ఉద్యోగులను తొలగించాల్సి వచ్చింది.

భారతదేశం సహా అన్ని దేశాలు ప్రభావితమయ్యాయి.

• సెన్సెక్స్ 2008 జనవరిలో 21,000 వద్ద ఉండగా, అక్టోబర్ నాటికి 8,000 స్థాయికి కుప్పకూలింది.

• IT, రియల్ ఎస్టేట్, బ్యాంకింగ్ రంగాలు తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నాయి.

• వేలాది ఉద్యోగులు తమ ఉద్యోగాలు కోల్పోయారు.

🏛 ప్రభుత్వం & సెంట్రల్ బ్యాంకుల చర్యలు

ఈ సంక్షోభం తర్వాత అమెరికా ప్రభుత్వం భారీ చర్యలు తీసుకోవాల్సి వచ్చింది.

• “TARP (Troubled Asset Relief Program)” ద్వారా 700 బిలియన్ డాలర్లు కేటాయించింది.

• Federal Reserve వడ్డీ రేట్లు తగ్గించి ఆర్థిక వ్యవస్థలో liquidity పెంచింది.

• అమెరికా మాత్రమే కాదు, యూరప్, ఆసియా దేశాలూ తమ సెంట్రల్ బ్యాంకుల ద్వారా అత్యవసర సహాయం చేశాయి.

📚 నేర్చుకున్న పాఠాలు

2008 సంక్షోభం పెట్టుబడిదారులు, బ్యాంకులు, ప్రభుత్వాలకు కొన్ని ముఖ్యమైన పాఠాలు నేర్పింది:

• అధిక రిస్క్ ఉన్న ఆర్థిక ఉత్పత్తులను అతి విశ్వాసంతో కొనరాదు.

• బ్యాంకులు రుణాలు ఇవ్వడంలో కఠినమైన నియంత్రణలు పాటించాలి.

• ఇన్వెస్టర్లు ఎప్పుడూ డైవర్సిఫికేషన్ (diversification) మీద దృష్టి పెట్టాలి.

• ఆర్థిక వ్యవస్థలో పారదర్శకత (transparency) తప్పనిసరి.

✍️ FinViraj.com ప్రత్యేక గమనిక

2008 లెహ్మాన్ బ్రదర్స్ కుప్పకూలడం ఒక ముఖ్యమైన హెచ్చరిక. మార్కెట్ బలంగా పెరుగుతున్నప్పటికీ, అతి రిస్క్ పెట్టుబడులు, సరైన నియంత్రణల లేమి, అధిక ఆశ—all combine అవ్వగానే ఎంత పెద్ద మాంద్యం రావచ్చో ఈ సంఘటన చూపించింది.

📌 ఇలాంటివే మరిన్ని స్టాక్ మార్కెట్ చరిత్రలోని సంఘటనలు, క్రాష్‌ల విశ్లేషణలు, ఇన్వెస్టర్లకు ఉపయోగపడే పాఠాలు మీరు మా వెబ్‌సైట్‌లో చదవవచ్చు 👉 FinViraj.com

FinViraj.com తరఫున స్టాక్ మార్కెట్ మెంటర్ Viraj ఈ విశ్లేషణ అందించారు.

🔗 ప్రూఫ్ & రిఫరెన్స్ లింక్స్

• Federal Reserve History – The Global Financial Crisis

• SEC Report on Lehman Brothers

• Wikipedia – Lehman Brothers Collapse