సెబీ అంటే ఏమిటి?
సెబీ అంటే Securities and Exchange Board of India. ఇది భారతదేశంలో స్టాక్ మార్కెట్‌ను పర్యవేక్షించే, నియంత్రించే అధికారిక సంస్థ. పెట్టుబడిదారుల హక్కులను రక్షించడం, మార్కెట్‌లో పారదర్శకతను కొనసాగించడం సెబీ యొక్క ప్రధాన లక్ష్యాలు.
🏛️ 1992లో సెబీకి చట్టపరమైన హోదా లభించింది.
🎯 అప్పటి నుంచే ఇది భారత స్టాక్ మార్కెట్‌లో నైతికత, నియంత్రణ కోసం కీలకంగా పనిచేస్తోంది.
సెబీ ఎందుకు అవసరం?
స్టాక్ మార్కెట్‌లో వేలాది మంది పెట్టుబడిదారులు, బ్రోకర్లు, కంపెనీలు చురుకుగా పాల్గొంటున్నారు. ఇటువంటి వాణిజ్య వాతావరణాన్ని నైతికంగా, న్యాయంగా నడిపించాలంటే ఒక పర్యవేక్షణ సంస్థ అవసరం. అదే సెబీ పాత్ర.
సెబీ ప్రధాన కార్యకలాపాలు
1️⃣ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్‌లను పర్యవేక్షించడం
స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్‌లు (ఉదా: NSE, BSE) నిబంధనలకు అనుగుణంగా నడుస్తున్నాయా లేదా అని సెబీ చూసుకుంటుంది. ఏవైనా మోసాలు, లోపాలు ఉంటే వెంటనే చర్యలు తీసుకుంటుంది.
2️⃣ బ్రోకర్లు, ఇతర మిడిల్‌మెన్‌పై నియంత్రణ
స్టాక్ బ్రోకర్లు, మర్చంట్ బ్యాంకర్లు, డిపాజిటరీలు వంటి మార్కెట్ మధ్యవర్తులపై సెబీ నియంత్రణ ఉంటుంది. వీరి లైసెన్సింగ్‌, ఆచరణా నియమాలు అన్నీ సెబీ ఆధీనంలో ఉంటాయి.
3️⃣ కంపెనీల లిస్టింగ్ మరియు డీలిస్టింగ్‌ పర్యవేక్షణ
కంపెనీలు IPO ద్వారా లిస్ట్ కావాలంటే సెబీకి అనుమతి కావాలి. అలాగే షేర్లను ఎక్స్ఛేంజ్ నుంచి తీసేయాలన్నా, సెబీ గ్రీన్ సిగ్నల్ అవసరం.
4️⃣ ఇన్సైడర్ ట్రేడింగ్ మరియు మోసాల నివారణ
ఇన్సైడర్ ట్రేడింగ్ (అంటే సంస్థ అంతర్గత సమాచారం ఆధారంగా షేర్లు కొనడం, అమ్మడం) వంటి అక్రమాలపై సెబీ దర్యాప్తులు చేస్తుంది, కఠినంగా వ్యవహరిస్తుంది.
5️⃣ పెట్టుబడిదారుల అవగాహన పెంపు
సెబీ తరచూ పెట్టుబడిదారుల కోసం అవగాహన సదస్సులు, సెమినార్లు, వర్క్‌షాపులు నిర్వహిస్తుంది. వాటిలో స్టాక్ మార్కెట్, రిస్క్ మేనేజ్‌మెంట్, మోసాల పరిజ్ఞానం మొదలైనవి నేర్పుతారు.
సెబీ ఉండటం వల్ల ఎలాంటి లాభాలు?
| ప్రయోజనం | వివరణ |
|---|---|
| ✅ పారదర్శక మార్కెట్ | అన్ని లావాదేవీలు న్యాయంగా జరగడం |
| ✅ మోసాల నివారణ | అక్రమ ట్రేడింగ్, ఇన్సైడర్ సమాచారం వినియోగం వంటి వాటికి అడ్డుకట్ట |
| ✅ పెట్టుబడిదారులకు భద్రత | వారి హక్కులు కాపాడబడేలా చర్యలు |
| ✅ మార్కెట్ అభివృద్ధి | పెట్టుబడులకు అనుకూలమైన వాతావరణం |
ముగింపు
SEBI అనేది భారత స్టాక్ మార్కెట్‌కు రక్షణ కవచంలా పనిచేస్తుంది అని FinViraj.com వివరిస్తోంది. ఇది మార్కెట్ నైతికతను నిలబెట్టడమే కాకుండా, పెట్టుబడిదారులకు విశ్వాసాన్ని కల్పించి, పాజిటివ్ ఎన్విరాన్‌మెంట్‌ను కొనసాగించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది.
🎯 మార్కెట్‌లో ట్రేడింగ్ చేసే ముందు, సెబీ నియమాలు, గైడ్‌లైన్స్‌ను అవగాహన చేసుకోవడం పెట్టుబడిదారుల బాధ్యత.
